गीता कुँवर, अछाम ।

बाजुराको स्वामीकात्र्तिक खापर गाउँपालिका–२ साप्पाटाका दिर्घ बिकको असार ६ गते लडेर देब्रे हात भाँचियो । साप्पाटामा यातायातको सुबिधा पुगेको छैन । त्यसमाथी पनी कोरोनाले गर्दा झनै समस्या । हातको उपचारका लागी छोरालाई लिएर (बुवा) रनसुरी बिक एकदिन भरी हिडेर कोल्टि प्राथमिक केन्द्रमा पुगे । कोल्टिमा चिकित्सकले उपचार सम्भव छैन भने । त्यसपछि उनी ३३ सय गाडीभाडा तिरेर जिल्ला अस्पताल मार्तडी पुगे । मार्तडीमा पनी उपचार सम्भव नभएपछि उनी १८ सय गाडी भाडा तिरेर अछामका वयलपाटा अस्पताल आईपुगे ।

आर्थिक अवस्था कमजोर भएका रनसुरीको छोराको उपचारका लागी जिल्ला बाहिर लैजाने अवस्था थिएन । उनले भने ‘निकै दुख पाईयो, गाउँमा गाडी पुगेको छैन, अहिले त झन् कोरोनाको डरले गाडी बन्द नै छन्, क्रण निकालेर उपचारका लागी अछामसम्म पुग्नुपर्याे । ३ दिनपछि बयालपाटा अस्पतालमा छोराको उपचार भएपछि निराश भएका उनी खुशी भएका छन् ।

अस्पतालमा डाक्टर बिकास गौचनको टिमले दिर्घको हातको सफल शल्यक्रिया गरेको हो । शल्यक्रिया टिममा सिनियर एनेस्थेसिया सहायक महेन्द्र कुवँर, स्टाफ नर्स कञ्चन चौधरी, बिना चौधरी, सहायक लक्ष्मी बिक लगायतको सहभागिता थियो । ‘कुहिनाको छेउतिरको हड्डी नराम्रोसंग भाचियको रैछ डा. गौचनले भने’ उपचारका लागी निकै भौतारिनु भएको रहेछ । जिल्ला बाहिर उपचारका लागी १ लाख भन्दा बढी रकम खर्च हुन्छ । त्यो पनि धनगढी वा नेपालगञ्जमा लिनुपर्ने थियो । बयालपाटा अस्पताले हार्डजोर्नी सहित सबै सेवा निशुल्क गर्ने गरेको छ । हाडजोर्नीको उपचार सबै ठाउँमा सहजै उपलब्ध नहुदा स्थानीयले दुख पाउनु परेको छ । सापपाटाबाट हिडेर वयलपाटा आउन कम्तीमा ४ दिन लाग्छ । अहिलेको अवस्थामा धेरै बिरामी हिडेर नै आईपुग्छन् ।’

२६ वर्षदेखि बायाँ खुट्टा भाँचिएर घरमै बसेका एकजना पुरुष समेत उपचार सम्भव भएको गौचनले बताए । धेरै ठाँउमा उपचार गराएर निको नभएर घरमै बसेका डोटीका गणेश बिकको २६ वर्षपछि शल्यक्रिया मार्फत खुट्टा निको भएको उनले बताए । आर्थिक अवस्था कमजोर बिकको उपचार हुन सकेको थिएन । हिडडुल गर्न नसक्ने उनी बेला बेलाको दुखाई सहनु र घरमै बस्नुको बिकल्प थिएन । बिकको बयलपाटा अस्पतालमा २ पटकको खुट्टाको सफल शल्यक्रिया भयो । अहिले उनी सहज तरिकाले हिडडुल गर्ने भएका डाक्टर गौचनले बताए । दुर्गमा हाड्जोर्नीको समस्या धेरै छ उनले भने सबैभन्दा बालबालिकामा, बर्षाेदेखि उपचार नपाएर अपाङ्ग नै हुनुपर्ने अवस्था छ । महामारीको यो अवस्थामा धेरैजसो ठाँउमा अस्पतालले हाडजोर्नीको उपचार गर्न मान्दैनन् । कोरोनाको सक्रमणका बेला दुर्गमबाट निकै दुख पाएर अस्पताल पुगेका हाडजोर्नीका ४५ जना बढीको सफल शल्यक्रिया गरेको डा. गौचनले बताए ।’

बिशेषज्ञ डा. नभएको बेला आफ्नो अनुभव र सिकाईका आधारमा करिब ९० प्रतिशत जस्तो हार्डजोर्नीको शल्यक्रिया अस्पतालमा हुने गरेको डा. गौचनले थपे । अस्पतालले हाडजोर्नी सम्बन्धी सेवा बिशेषज्ञ मार्फत निशुल्क दिदै आएको छ । लकडाउन र कोरोनाको कहरका बिच पनी अस्पतालमा एमडिजीपिको टिम मार्फत नै ४५ वटा हाडजोर्नी सम्बन्धी जटिल खालका शल्यक्रिया भएको अस्पतालका स्वास्थ सेवा निर्देशक तथा एमडिजिपी डा. बिकास गौचनले बताए । डाक्टर मन्दीप पाठक भएको बेला उहाँले र अन्य समयमा कहिले आफु र कहिले डा. पवन अग्रवालले पनि हार्डजोर्नीको सेवा दिने गरेको बताए । अस्पतालले साइन प्रविधिबाट हड्डीको उपचार गर्दै आएको छ । शरिरको जुन भागको अलि लामो हड्डी भाँचिएको छ सो ठाउँमा रडको प्रयोग गर्ने प्रबिधिलाई साइन (Sign) प्रबिधि भनिन्छ । अमेरिकन हड्डी विशेषज्ञ डाक्टरहरुले एउटा संगठन बनाएर चन्दा संकलन मार्फत गुणस्तरिय रडहरु खरिद गरी बयलपाटा अस्पताल लगायत दुर्गमका अस्पताललाई उपलब्ध गराउदै आएको छ । जहाँ धेरै महंगो मेसिनको प्रयोग नगरि हड्डीको शल्यक्रिया गरिन्छ ।

अछामको न्याय हेल्थ नेपाल द्धारा संचालित बयालपाटा अस्पतालमा हाडजोर्नी सम्बन्धी सेवा सुरु भएको ५ बर्ष भयो । यो अवधिमा ३ हजार भन्दा बढी बिरामीले शल्यक्रियाको मात्रै सेवा लिएका छन् । यस मध्ये पनी एक सय जना भन्दा बढीको साइन प्रबिधी मार्फत भाँचिएका हड्डीको उपचार भएको छ । बयालपाटा अस्पतालमा टर्मा केयरको अरु ठाँउको भन्दा फरक तरिकाको उपचार बिधि हुदैँ आएको डा. गौचनले बताए । ग्रामिण भेगमा बिशेषज्ञ डा. उपलब्ध नभएको खण्डमा एमडिजीपीको नेतृत्वमा सहभागी टिम मार्फत पनि हार्डजोर्नीको शल्यक्रिया सेवा प्रदान भईरहेको उने थपे । यो तरिकाले ग्रामिण भेगको लागि एक प्रकारको मोडेलका रुपमा बिकसित हुन सक्ने उनको दाबी छ ।