- पूर्ण बहादुर बिक
अछाम जिल्लाको उत्तरमा, शिरानमा अवस्थित रामारोशन गाउँपालिका भित्रको रामारोशन क्षेत्र सुदूरपश्चिम नेपालको एक अनुपम प्राकृतिक उपहार हो। १२ वटा ताल र १८ वटा फाँट एकै ठाउँमा अवलोकन गर्न सकिने यो रमणीय क्षेत्र आफ्नो प्राकृतिक, धार्मिक, सांस्कृतिक तथा ऐतिहासिक महत्वले भरिपूर्ण छ। यति मनमोहक र प्रचुर सम्भावना हुँदाहुँदै पनि यो क्षेत्र राज्यको नजरमा अझै पूर्ण रूपमा नपरेको दु:खद यथार्थ हो।
१. भौगोलिक पहुँच र विशेषता
रामारोशन क्षेत्रमा सुर्खेत, दैलेख, कालिकोट, डोटी, बाजुरा, बझाङ, बैतडी, डडेल्धुरा र दार्चुलाबाट करिब ५–६ घण्टाको यात्रामा पुग्न सकिन्छ। लुम्बिनी प्रदेशको राजधानी दाङ, कर्णाली प्रदेशको राजधानी सुर्खेत तथा सुदूरपश्चिम प्रदेशको राजधानी धनगढीबाट करिब १२–१३ घण्टाको यात्रापछि यो क्षेत्रमा पुग्न सकिन्छ।
जिल्लाकै उच्च हिमाली क्षेत्रमा अवस्थित रामारोशन प्रकृति प्रेमी, अध्यात्मिक साधक, सांस्कृतिक पर्यटक सबैका लागि एक अद्वितीय गन्तव्य हो।
२. पौराणिक महत्त्व
किवदन्ती अनुसार, भगवान शिव र पार्वतीले यस क्षेत्रलाई आफ्नो वासस्थान बनाएको बताइन्छ। एक समय राक्षसको भयबाट त्रसित भएका रमा र रोशन नाम गरेका दुई गोठाला महादेवको आश्रयमा पुगेका थिए। महादेवले राक्षसलाई तालको बिचको खम्बामा फलामको डोरीले बाँधी पराजित गरेपछि त्यहाँको शान्ति स्थापित भयो। यही घटनाले गर्दा आजको “रामारोशन” भन्ने नाम रहन गएको विश्वास गरिन्छ।
३. धार्मिक तथा सांस्कृतिक महत्व
रामारोशन क्षेत्र महादेव र पार्वतीको वासस्थानका रूपमा धार्मिक आस्थाको केन्द्र हो। यस क्षेत्रसँग जोडिएको भाटाकाटिया गाउँमा अवस्थित नन्दामातामाईको पूजाआजा विशेष महत्व राख्दछ। यहाँ मनाइने स्थानीय चाडपर्वहरू—जस्तै पुतला, न्याउले, देउडा, होरी, भुवो आदिले यस क्षेत्रको मौलिक संस्कृतिलाई उजागर गर्दछन्।
४. पर्यटकीय सौन्दर्यता र आकर्षण
रामारोशन क्षेत्रलाई ‘धरतीको स्वर्ग’ भन्न कुनै अतिशयोक्ति नहोला। यहाँ देख्न पाइने थुप्रै आकर्षणहरूमध्ये प्रमुख छन्:
- १२ वटा तालहरू: जिगाले, बाटुला, लामिदह, तल्लो धउने, रगाडे, लिस्सेडाली, गाग्रे, ताउले, दल्याना, डउठे, वाउलेगडा, रामेताल।
- १८ वटा फाँट र घाँसे मैदानहरू: मनै लोभ्याउने खुला समथल जमिनहरू जहाँ लालिगुराँस, बनस्पति र जडीबुटी प्रशस्त पाइन्छ।
- जंगल र वन्यजन्तु: यहाँ कस्तुरी मृग, डाफे, मुनाल, चित्तल, झ्यालर लगायतका वन्यजन्तुहरूको बासस्थान छ।
- चाखा डाँडा: अछाम जिल्लाकै सबैभन्दा अग्लो चोटी जसको उचाइ ३८०० मिटर छ।
५. प्राकृतिक अनुपम उपहार
रामारोशनको पहाड, चुचुरा, झरना, पाटन, ताल र हरियो जंगलले हेर्ने जोकोहीलाई मन्त्रमुग्ध बनाउँछ। विभिन्न जातका फूलहरू विशेष गरी राष्ट्रक फूल “लालिगुराँस”ले यो क्षेत्र झनै सजाएको छ। यहाँको शीतल हावा, सफा पानी, हरियाली तथा चराचुरुङ्गीहरूको चिरबिर आवाजले मन शान्त पार्छ।
६. पर्यटकीय सम्भावना र पूर्वाधार आवश्यकता
रामारोशन क्षेत्र संरक्षित क्षेत्रका रूपमा विकास गर्न सकिने अत्यन्तै ठूलो सम्भावना बोकेको स्थल हो। यदि यहाँ निम्न कार्यहरू गर्न सकिएमा यो क्षेत्र पर्यटकहरूको मुख्य आकर्षण बन्न सक्छ:
- पूर्वाधार विकास: सडक, ट्रेकिङ ट्रेल, सूचना केन्द्र, होमस्टे र लज निर्माण।
- पर्यटन प्रचारप्रसार: राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा रामारोशनको प्रवर्द्धन।
- साहसिक खेल गतिविधि: प्याराग्लाइडिङ, रक क्लाइम्बिङ, जलविहार, पर्वतीय साइकल आदि।
- धार्मिक पर्यटन मार्ग: शिव–पार्वती सम्बन्धित स्थलहरूको समुचित संरक्षण र प्रचार।
निष्कर्ष
रामारोशन, केवल अछाम जिल्लाको मात्र होइन, सम्पूर्ण नेपालको गौरव हो। तर, यसको विकास र संरक्षणमा राज्यको ध्यान नपुगेको कुराले स्थानीयमा निराशा र अपमानको अनुभूति गराएको छ। आज आवश्यकता छ राज्य, स्थानीय तह, निजी क्षेत्र र सञ्चार माध्यमहरूको सहकार्यमा रामारोशनको समग्र विकासको योजना ल्याउने।
रामारोशन केवल एक गन्तव्य होइन—यो हाम्रो सम्पदा, हाम्रो पहिचान र हाम्रो भविष्य हो।
लेखक बिक, रामारोशन क्षेत्र पर्यटन विकास तथा व्यवस्थापन समितिको कार्यकारी अधिकृत हुन्
प्रतिक्रिया