अछामका धेरै गाउँहरु मध्य यो गाउँ अलि बिशिस्ट छ। साविकको जनालीबण्डाली गाविसको सुदुर गाउँ खोकलेगैरा अहिले मंगलसैन नगरपालिका बाट झन दुर छ । मंगलसेन नगरपालिका वडा नंं. ७ मा पर्ने खोकलेगैरा बाट केही मिनेटमा कमलबजार नगरपालिकाको सिमा क्षेत्रमा प्रवेश गर्न सकिन्छ ।

तर सिमानाले सुदुर भए पनि आफ्नो छुट्टै पहिचानका कारण खोकलेगैरा भावनाले अनि सम्भावनाले बिचमा नै छ । मिहिनेती थ्यायत (खड्का) परिवार र केही विक परिवारका मानिसहरुको थलो खोकलेगैराको अरु भन्दा छुट्टै पहिचान कायम छ ।

खोकलेगैराको शिरमा रहेको जाजकोट धुरेलामाई को थान ( मन्दिर ) ले पुरै अछामको शोभा बढाएको छ, भने जनाली रवाका सुन्दर फाटहरुले सुन्दर झल्काउनमा कुनै कसर बाकि राखेका छैनन् ।

गाउँघर बाट पैदल हिड्दा ३० मिनेटमा औलका खेत र २५ मिनेटमा लेखका नारे , गोठ छाना पुग्न सकिने भएकोले मेरो बुझाइमा खोकलेगैरा बिशिस्ट गाउँ हो । गाउँको नाम संग गहिरो जोडिए पनि श्री जालपादेवी श्री धुरेला माइ र श्री बण्डाली देवताको आशीर्वाद पाएका यहाँका मानिसहरुको सोच निकै फराकिलोका साथै उच्च छ ।

खोकलेगैराका मिहिनेती मानिसहरूको इमानदारीताको प्रभाव सबैतिर छ । खासगरी सामुहिक र सामुदायिक भावनाको विकास भएको सुन्दर गाउँको लेख अवल मात्र उर्वर छैन । यहाँका मिहिनेती मानिसहरू पनि उत्तर सृजनशीलता पनि पाइन्छ ।

जागीर , खेतीकिसानी , पशुपालन लगायतका पेशा ब्यावसायमा सफल खोकलेगैरा बासिहरुको प्रभाव मलवार ( तराई ) , प्रवास सम्म पनि छ । कुन्टाका गडा र बाटका थला जस्ता सहयात्री भएको खोकलेगैरा सुन्दर मात्र होइन सम्झदार पनि छ ।

प्रयाप्त सम्भावना भएको गाउँहरुको गाउँ खोकलेगैरालाई पशुपालन र कृषिका कार्यक्रम मार्फत मुलधारमा समावेश गर्न जरुरी छ । युवाहरूको नेतृत्वमा रहेको सुन्दर खोकलेगैरामा पशुपालन र कृषि कार्यक्रमका लागि सम्भाव्यता अध्यनका लागि सरोकारवालाको ध्यानाकर्षण हुनुपर्छ ।

बसाइँसराइले सानो बनेको खोकलेगैरा भौगोलिक बनावटले एकान्तमा भए पनि त्यहाका मिहिनेती मानिसहरू विकासको मुलधारमा समावेश हुन चाहन्छन ।

माथि उल्लेख गरिएका शब्दहरु नेपाल पत्रकार महासंघ अछामका पूर्व अध्यक्ष बेदप्रकाश तिमिल्सैनाका हुन् ।